Kto może sprawdzić twoją przeszłość?

Raport kredytowy, konsumencki, śledczy

Informacje o mieszkańcach Ameryki spoczywają w różnych bazach danych. Każdy z nas wie o raporcie kredytowym sporządzanym przez biura kredytowe. Raport ten zawiera przede wszystkim informacje o zadłużeniach - obecnych i dawnych - oraz o terminowości ich spłat.
Raport konsumencki zawiera więcej niż kredytowy: dane dotyczące przeszłości kryminalnej, prowadzenia samochodu, zatrudnienia, edukacji oraz informacje będące w domenie publicznej (public information). Oto dane zawarte w konsumenckim raporcie: adres zamieszkania obecny i poprzedni, status małżeński, numer Social Security; miejsce pracy obecne i poprzednie; roszczenia z tytułu ubezpieczenia od wypadków przy pracy (Workers Compensation claims); kartoteka medyczna, wojskowa; stan majątkowy, historia kryminalna, wykształcenie, licencje zawodowe czy stanowe.

Konsumencki raport śledczy (investigative consumer report) posuwa się jeszcze dalej. Może zawierać bardzo osobiste szczegóły, takie jak reputacja czy charakter. Agencja wywiadowcza zdobywa te dane rozmawiając z sąsiadami, przyjaciółmi, współpracownikami itd. Raport śledczy bywa zamawiany przez kompanie ubezpieczeniowe czy bardzo wścibskich pracodawców.

Dla kierowców ważna jest też zawartość kartoteki drogowej. Możesz uzyskać dostęp do tej kartoteki osobiście albo za pomocą odpowiedniego serwisu (patrz http://www.dmv.org/driving-records.php). Oprócz tego istnieją specjalistyczne bazy danych notujące twoją historię wystawiania czeków, roszczeń ubezpieczeniowych, zachowania jako lokator. Notowana jest historia pracownicza, kryminalna, medyczna itd. Więcej przeczytasz w witrynie www.privacyrights.org

Tylko gdy jest powód

Każda instytucja, która składa wniosek o wgląd w twój raport kredytowy czy konsumencki, musi zademonstrować ważny powód, taki jak złożone przez ciebie podanie o kredyt, mieszkanie czy pracę; planowany awans, przeniesienie czy zatrzymanie w pracy; wniosek o polisę ubezpieczeniową; ubieganie się o pomoc społeczną. Właściwie każdy, kto wykaże istotną biznesową potrzebę informacji o tobie, np. właściciel domu rozważający wynajęcie ci lokalu, może otrzymać twój konsumencki raport.

Uwaga: Warunkiem dostępu do twojej konsumenckiej kartoteki jest wyrażenie przez ciebie zgody na piśmie. Podpisanie wniosku (o kredyt, pracę, najem itp.) zawierającego odpowiednią klauzulę, jest równoznaczne z udzieleniem zgody.

Jak chronione są twoje prawa

Ustawa zwana Federal Fair Credit Reporting Act (FCRA) chroni twojej prywatności. Zabrania ona umieszczania w raporcie następujących danych:

• negatywne informacje po 7 latach, takie jak: konta podlegające windykacji (collection), orzeczenia zapłaty, informacje o aresztach, zastawy podatkowe (tax liens)
• upadłość (bankruptcy) po 10 latach,
• informacje o areszcie, jeżeli nie zakończył się wyrokiem skazującym, chyba że sprawa nie została jeszcze rozpatrzona.

FCRA daje ci różne uprawnienia. W największym skrócie: prawo do wglądu w swoją kartotekę i do naprawy nieprawidłowych, niekompletnych czy przeterminowanych danych. Limituje dostęp osób trzecich do twojej kartoteki oraz daje ci dodatkowe prawa, jeżeli stałeś się ofiarą kradzieży tożsamości.

Gdy twój wniosek zostanie odrzucony z powodu zawartości konsumenckiego raportu („adverse action”), Federal Fair Credit Reporting Act nakazuje, żebyś dostał zawiadomienie zwane „adverse action notice”, a w nim nazwę, adres i numer telefonu agencji, która dostarczyła raportu, żebyś mógł kwestionować nieprawidłowe dane.

Sprawdź się sam

Zanim zaczniesz ubiegać się o pracę czy kredyt, możesz zweryfikować się sam. Masz prawo poznać zawartość swojej kartoteki w biurze informacji kredytowej i złożyć reklamację, gdy kartoteka zawiera niekompletne czy błędne dane. Wniosek
o udostępnienie raportu konsumenckiego składasz w biurze kredytowym, podajesz dane osobowe włącznie z numerem Social Security. Trzy biura kredytowe (Equifax, TransUnion i Experian) muszą dostarczyć ci bezpłatnego wyciągu z twojej kartoteki raz na 12 miesięcy. Najprościej uzyskać bezpłatny raport na sieci w: www.annualcreditreport.com.

Jeżeli byłeś aresztowany albo skazany przez sąd, upewnij się, że każda sprawa w twojej kryminalnej kartotece ma odnotowane prawidłowe rozporządzenie (disposition). Jeżeli nie, to skontaktuj się z sądem (court clerk) albo z posterunkiem policji w miejscowości, gdzie incydent miał miejsce. Twoja kryminalna kartoteka może zostać zapieczętowana (sealed), co znaczy - niedostępna dla ludności, chyba że popełnisz inne przestępstwo, albo wykreślona (expunged) - czyli usunięta tak, jakby nigdy nie istniała. Będziesz potrzebował doświadczonego prawnika, by to załatwić. Więcej w książce pt. „Życie od nowa. Jak uporządkować problemy w urzędach”.

Wniosek

Pisz prawdę na podaniach o pracę, kredyt czy mieszkanie, bowiem informacje te mogą być zweryfikowane. Szczególnie potencjalny pracodawca, u którego ubiegasz się o przyjęcie na odpowiedzialne stanowisko, może sprawdzić twoją pełną konsumencką kartotekę, w co wchodzą kredytowe, kryminalne, edukacyjne i inne informacje. Na razie amerykańskie wywiadownie nie posiadają dostępu do informacji w Polsce. Niektóre posady wymagają security clearance: pozwolenia na dostęp do tajnych dokumentów lub informacji, co z kolei pociąga za sobą konieczność szczególnie dokładnego sprawdzenia twej przeszłości.

Na koniec: Zachowuj się w sposób odpowiedzialny. Mimo że Ameryka uważana jest za wolny kraj, adnotacje o nieodpowiedzialnym zachowaniu pozostają na długie lata.